జ్ఞానేశ్వరుడు

వికీపీడియా నుండి
Jump to navigation Jump to search
జ్ఞానేశ్వర్
జననంజ్ఞానేశ్వర్
1275 CE
ఆలంది, మహారాష్ట్ర
బిరుదులు/గౌరవాలుసంత్, దేవ్, మౌలా[1]
గురువునివృత్తినాథుడు
తత్వంవర్కారీ, హిందూ
సాహిత్య రచనలుజ్ఞానేశ్వరి, అమృతానుభవం, చాంగ్ దేవ్ పాశశ్తి, హరిపథం, అభంగాలు

జ్ఞానేశ్వరుడు (1275–1296) [2] మహారాష్ట్రకు చెందిన ప్రముఖ వాగ్గేయకారుడు, తత్వవేత్త, నాథ సంప్రదాయానికి చెందిన సన్యాసి. 21 సంవత్సరాల అతి తక్కువ జీవిత కాలంలోనే భగవద్గీత మీద ఆయన రచించిన జ్ఞానేశ్వరి, అమృతానుభవం అనే గ్రంథాలు మరాఠీ సాహిత్యంలో మైలురాళ్ళుగా పరిగణిస్తారు. దేవగిరి యాదవులచే పరిరక్షించబడిన ఈ గ్రంథాలు మరాఠీ భాషలో లభిస్తున్న అత్యంత ప్రాచీనమైన గ్రంథాలు.[3]

జీవిత విశేషాలు

[మార్చు]

జ్ఞానేశ్వరుడు మహారాష్ట్రను 13 వ శతాబ్దంలో యాదవ రాజైన రామదేవర పరిపాలిస్తున్న కాలంలో జన్మించాడు. [4] 1296లో ఢిల్లీ సుల్తానులు ఆ రాజ్యం మీద దాడి చేసేవరకు ప్రశాంతంగా, సుసంపన్నంగా ఉండేది.[5][6] యాదవ రాజుల పాలనలో కళలు, సైన్సు మొదలైన రంగాలు బాగా అభివృద్ధి సాధించాయి. భారతదేశం నలుమూలల నుంచి అనేకమంది పండితులు ఆ రాజ్యానికి విచ్చేసేవారు.[7] కానీ అదే సమయంలోనే ప్రజల్లో మతమౌఢ్యం, సాంఘిక దురభిమానం, మూఢ నమ్మకాలు లాంటివి పెరిగి గ్రామదేవతలకు మూగజీవాలను బలి ఇవ్వడం ఎక్కువైంది.[8] జ్ఞానేశ్వరుడు తను రాసిన జ్ఞానేశ్వరి అనే గ్రంథంలో ఈ మూఢాచారాలను విమర్శించాడు.[9] బి.పి బహీరత్ అనే పండితుని ప్రకారం ఆ కాలంలో మరాఠీలో రచనలు చేసిన తొలి తత్వవేత్త జ్ఞానేశ్వరుడు.[10]

మూలాలు

[మార్చు]

వివరణ

ఉదాహరణలు

  1. Berntsen 1988, p. 143.
  2. Mokashi 1987, p. 39.
  3. D. C. Sircar (1996). Indian Epigraphy. Motilal Banarsidass. pp. 53–54. ISBN 978-81-208-1166-9.
  4. Bahirat 2006, p. 1.
  5. Ranade 1933, p. 25.
  6. Michell & George 1999, p. 5.
  7. Bahirat 2006, p. 2.
  8. Bahirat 2006, pp. 3–4.
  9. Bahirat 2006, pp. 4–5.
  10. Bahirat 2006, pp. 2–3.

పుస్తకాలు